İşte bunlar göz, kulak ve dilden yararlanamadıklarından ötürü, aklî konuları anlamaktan da yoksundurlar. Bu bağlamda Kur’an-ı Kerim şöyle buyurmaktadır:

“Kâfirlerin (kendilerini imana çağıran kimse açısından) durumu, çağırma ve bağırmadan başka bir şey duymayan (hayvanlar)a haykıran kimsenin durumuna benzer; sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler; bu yüzden hiçbir şey anlamazlar”. [1]

Kur’an-ı Kerim, yüce Allah’a şirk koşan kimseyi, güçsüz ve aciz veya bir kaç efendisi olan bir köleye benzetmektedir. İşte böyle bir kölenin elinden bir şey gelmez. Efendilerinin tümünü memnun edemez ve ücretini kimden alacağını bilemez. Kur’an-ı Kerim, imanlı bir kulu ise, tek efendisi olan güçlü bir köleye banzetmektedir. İşte böyle bir köle, rahatlıkla efendisini razı edebilir; onun isteği doğrultusunda hareket edebilir ve zahmetlerinin karşılığını ondan talep edebilir.

Kur’an-ı Kerim’in bu örneklemeleri yaptığı ayetler şunlardır:

“Allah, hiçbir şeye gücü yetmeyen, başkasının malı olmuş bir köle ile katımızdan kendisine verdiğimiz güzel rızktan gizli ve açık olarak Allah yolunda harcayan kimseyi örnek veriyor. Bunlar eşit olurlar mı?! Hamd, Allah içindir. Ancak onların çoğu bilmezler. Allah iki kişiyi örnek veriyor: Onlardan biri dilsizdir, hiçbir şeye gücü yetmez ve efendisine yüktür; onu nereye gönderse bir hayır getirmez. Bu adamla, doğru yolda yürüyerek adaleti emreden kimse eşit olur mu?!” [2]

“Öğüt alsınlar diye biz, gerçekten bu Kur’ân’da insanlar için her türlü örneği verdik. Takvalı olsunlar diye hiçbir eğriliği olmayan Arapça bir Kur’an olarak. Allah, birkaç uyumsuz efendinin ortak oldukları bir kişi (köle) ile yalnızca bir adamın emrinde olan bir kişiyi örnek verir. Bu ikisi örnek olarak eşit midir? Hamd Allah’ındır. Fakat onların çoğu bilmezler.” [3]

Kur’an-ı Kerim doğru ve hak sözü, derin kökleri üzerinde sağlamca duran güçlü bir ağaca benzetmektedir; işte bu ağaç, her zaman toplum için faydalıdır. Yanlış ve batıl söz ise çalı-çırpıya benzer ki hızla büyür ve kökü de olmadığı için yok olup gider. Kur’an-ı Kerim’in bu husustaki ayeti şöyle buyurmaktadır:

“Allah’ın nasıl bir örnek verdiğini görmüyor musun? Temiz ve güzel söz (inanç), kökü yerleşik ve dalları gökte olan temiz ve güzel bir ağaç gibidir. Meyvesini Rabbinin izniyle her an verir. Öğüt alsınlar diye Allah örnekleri insanlara açıklar. Kötü sözün örneği ise, yerin üzerinden koparılmış kötü bir ağaç gibidir ki hiçbir dayanağı yoktur.” [4]

Bir başka ayette de hak, suya ve batıl ise, köpüğe benzetilmiştir. Kalıcı ve faydalı olan sudur; köpük ise, ne kalıcıdır, ne faydalıdır ve ne de susuzluğu giderebilir. Kur’an-ı Kerim şöyle buyurmaktadır:

“Gökten su indirdi, her vadi kendi ölçüsü kadar aktı. Sel, üzerindeki köpüğü yüklenip taşıdı. Süs veya eşya yapmak için ateşte erittiğiniz şeylerde de buna benzer köpük oluşur. İşte Allah hak ve batıla böyle örnek verir. Köpük bir kenara atılır, yok olup gider; ancak insanlara yararlı olan şey yeryüzünde kalır. İşte Allah örnekleri böyle açıklar.” [5]

Dr. İbrahimiyan

—————

[1] Bakara, 171.

[2] Nahl, 75-76.

[3] Zümer, 27-29.

[4] İbrahim, 24-26.

[5] Ra’d, 17.